😊 आजचे दिनविशेष : दि.-5 ऑक्टोबर,2020.😊

💐 दि : - सोमवार    दि :-  ५ ऑक्टोबर २०२० 💐

अश्विन कृष्ण-पक्ष कृष्ण चतुर्थी, 

शके १९४२

💐 😊 जागतिक दिवस 😊 💐

💐 जागतिक शिक्षक दिन 💐

५ ऑक्टोबर १९६७ या दिवशी युनेस्को आणि आंतरराष्ट्रीय श्रम संघटन यांनी "शिक्षकांचा दर्जा" या विषयावरील शिफारशीवर सह्या केल्या होत्या.  त्या अनुषंगाने १९९४ पासून युनेस्कोतर्फे दरवर्षी हा दिवस साजरा केला जातोय.

😊 💐 ठळक घटना / घडामोडी 💐 😊

१८६४: एका भीषण चक्री वादळामुळे कोलकात्यात सुमारे ६०,००० लोक ठार आणि शहर उद्धस्त झाले.

१९१०: पोर्तुगालमधील राजसत्ता संपुष्टात येऊन ते प्रजासत्ताक बनले.

१९४८: अश्गाबात येथील भूकपात सुमारे १,१०,००० लोक ठार झाले.

१९५५: पंडित नेहरुंच्या हस्ते हिन्दूस्तान मशिन टूल्स या कारखान्याचे उद्‍घाटन झाले. भारताच्या औद्योगिक विकासात या कारखान्याचे स्थान महत्त्वाचे मानले जाते.

१९६२: डॉ. नो हा पहिला जेम्सबाँड चित्रपट प्रदर्शित झाला.

१९८९: मीरासाहेब फातिमा बिबी या सर्वोच्‍च न्यायालयातील पहिल्या महिला न्यायाधीश बनल्या.

१९९५: कुसुमाग्रज प्रतिष्ठानतर्फे दिला जाणारा जनस्थान पुरस्कार ज्येष्ठ कवयित्री इंदिरा संत यांना जाहीर.

१९९८: डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम यांना इंदिरा गांधी राष्ट्रीय एकात्मता पुरस्कार जाहीर.

🎂 💐 जन्म / वाढदिवस 💐 🎂

१८९०: तत्त्वज्ञ व हरिजन चे संपादक किशोरीलाल घनश्यामलाल मशरुवाला यांचा जन्म.

१९२२: लेखक, संपादक यदुनाथ थत्ते यांचा जन्म. (मृत्यू: १० मे १९९८)

१९२२: शंकर-जयकिशन या जोडीतील संगीतकार शंकरसिंग रघुवंशी यांचा जन्म. (मृत्यू: २६ एप्रिल १९८७)

१९२३: गुजरातचे राज्यपाल कैलाशपती मिश्रा यांचा जन्म. (मृत्यू: ३ नोव्हेंबर २०१२)

१९३२: भारतीय क्रिकेटपटू माधव आपटे यांचा जन्म.

१९३६: चेक रिपब्लिकचे पहिले अध्यक्ष वक्लाव हेवल यांचा जन्म. (मृत्यू: १८ डिसेंबर २०११)

१९३९: वॉल्टर वुल्फ रेसिंग चे संस्थापक वॉल्टर वुल्फ यांचा जन्म.

१९६४: भारतीय क्रिकेटपटू सरबिंदू मुखर्जी यांचा जन्म.

१९७५: ब्रिटीश अभिनेत्री केट विन्स्लेट यांचा जन्म.

 😢 💐 मृत्यू/पुण्यतिथी/स्मृतीदिन 💐 😢

१९२७: वॉर्नर ब्रदर्स चे सहसंस्थापक सॅम वॉर्नर यांचे निधन. (जन्म: १० ऑगस्ट १८८७)

१९२९: भारतीय पुजारि वर्गीस पायिपिल्ली पलक्कुप्पली यांचे निधन. (जन्म: ८ ऑगस्ट १८७६)

१९८१: पद्मभूषण पुरस्काराने सन्मानित हिन्दी लेखक भगवतीचरण वर्मा यांचे निधन. (जन्म: ३० ऑगस्ट १९०३)

१९८३: टपरवेअर चे संशोधक अर्ल टपर यांचे निधन. (जन्म: २८ जुलै १९०७)

१९९०: नाटककार, समीक्षक व छायावाद परंपरेतील हिन्दी कवी, पद्मभूषण राजकुमार वर्मा यांचे निधन. (जन्म: १५ सप्टेंबर १९०५)

१९९१: इन्डियन एक्सप्रेस वृत्तपत्रसमुहाचे संस्थापक रामनाथ गोएंका यांचे निधन. (जन्म: ३ एप्रिल १९०४)

१९९२: नामवंत मुत्सद्दी, पद्मश्री बॅ. परशुराम भवानराव तथा अप्पासाहेब पंत यांचे निधन.

१९९७: संसदपटू, फॉरवर्ड ब्लॉक चे सरचिटणीस चित्त बसू यांचे निधन. (जन्म: २५ डिसेंबर १९२६)

२०११: अ‍ॅपल कॉम्प्युटर्सचे संस्थापक स्टीव्ह जॉब्ज यांचे निधन. (जन्म: २४ फेब्रुवारी १९५५)

🌺🌺 दिनविशेष 🌺🌺

         जन्मदिन- : अग्निबाण निर्माता रॉबर्ट गोडार्ड(1882)

जन्मदिन-: साहित्यीक यदुनाथ दत्तात्रय थत्ते ( 1922)

           ****************      

 🙏🏻👉🏻 रॉबर्ट गोडार्ड( father of modern rocketry)

 यांचा जन्म 5 ऑक्टोबर 1882 रोजी अमेरिकेच्या मॅसेच्युसेट्स संस्थानातील वर्सेस्टर येथे झाला. त्यांचे वडील बुक सेलर होते आणि आणि एका मशिनरी शॉप चे मालक होते.

            अग्निबाण ही संकल्पना तशी जुनीच आहे. इंग्रजांबरोबर झालेल्या युद्धात मैसूरचा टिपू सुलतानाने अग्निबाण वापरल्याची नोंद आहे. चीनमध्ये कित्येक शतके यांचा उपयोग केला जात असे. नळकांड्यात ठासून भरली दारू एवढेच अग्निबाणांचे स्वरूप होते .अग्निबाणाला आधुनिक स्वरूप देण्याचा पहिला प्रयत्न अमेरिकेच्या रॉबर्ट गोडार्ड यांनी केला.

               असे एक साधन बनवायचे की ज्याच्या सहाय्याने मंगळावरही पोहोचणे शक्य होईल हे वाक्य वयाच्या सतराव्या वर्षीच गोडार्ड नी आपल्या रोजनिशीत लिहून ठेवले होते.

         वयाच्या सतराव्या वर्षी मूत्रपिंडाच्या विकाराने ते प्रदीर्घ काळ आजारी पडले. याच काळात त्यांनी एच.जी. वेल्स यांनी लिहिलेली कादंबरी त्यांच्या हातात पडली. मंगळावरील प्रगत जीवसृष्टी पृथ्वीवर आक्रमण करते, असे त्यात वर्णन केले आहे .या कादंबरीच्या वाचनाने गोडार्ड यांना आयुष्याचे ध्येय गवसले .पुढील सारे आयुष्य त्यांनी रॉकेट संशोधनासाठी झोकून दिले .

      रॉबर्ट गोडार्ड यांनी 1904 साली असे लिहिले होते की , "कालची स्वप्ने हा आजचा आशावाद असतो आणि उद्याचे वास्तव असते" दुसरे वाक्य असे की , "जर एखादी गोष्ट भौतिकशास्त्राच्या नियमांच्या विरुद्ध नसेल तर ती घडणारच " या दोन वाक्य वरून रॉबर्ट गोडार्ड ची मनोधारणा समजू शकते. 

     पदार्थ विज्ञानातील पदवी हस्तगत केल्यानंतर वर्सेस्टर येथील क्लार्क  विद्यापीठात अध्यापनाला प्रारंभ केला. आणि 1908 सालापासून घनरूप इंधन असलेल्या रॉकेटच्या चाचण्यांना प्रारंभ केला. पुढील काही वर्षात त्यांनी रॉकेट उड्डाणाची गणितही विकसित केले.

            1914 सालच्या जुलै महिन्यात त्यांनी दोन पेटंटसाठी आपला अर्ज दाखल केला .त्यामध्ये त्यांनी आधुनिक अग्निबाणाची मूलतत्त्वे विशद केली होती.

         गोडार्ड यांनी 1914 साली अग्निबाणांच्या रचनेचे पेटंट घेतले असले तरी प्रत्यक्षात अग्निबाणाची यशस्वी उड्डाण करण्यासाठी त्यांना बारा वर्षे प्रयत्न करावे लागले. अग्निबाणासाठी पारंपरिक स्फोटके न वापरता द्रवरूप इंधन नाही वापरता येईल असे गोडार्ड यांनी सूचित केले होते .अवकाशात विशिष्ट उंचीपर्यंत जाण्यासाठी एकाच सलग वाहनाचा उपयोग न करता दोन-तीन टप्प्यांचा अग्निबाण जास्त संयुक्तिक ठरेल असाही प्रस्ताव त्यांनी आपल्या पॅटर्नमध्ये केला होता . गोडार्डच्या या दोन्ही संकल्पनांचा वापर आधुनिक अग्निबाणांमध्ये आता सर्रास केला जात आहे .

    त्यांच्या कल्पनांची त्याकाळात मोठ-मोठ्या वृत्तपत्रांनी टिंगल केली होती .पृथ्वीबाहेरील निर्वात प्रदेशातून रॉकेट प्रवास करू शकेल ही कल्पनाच हास्यास्पद आहे. गोडार्ड यांनी आपले शालेय ज्ञान तपासून घ्यावे अशा प्रतिक्रिया येत होत्या.

           सर्व प्रकारचा विरोध सहन करून गोडार्ड यांनी आपले संशोधन चालूच ठेवले .त्यासाठी चार्लस लींडबर्ग आणि स्मित्सोनिया इन्स्टिट्यूट यांनी त्यांना सर्वतोपरी मदत केली .प्रारंभीचे सर्व प्रयोग गोडार्ड यांनी न्यू मेक्सिको संस्थानातील रॉसवेल येथे केले. 

            16 मार्च 1926 हा दिवस उजाडला.त्यादिवशी मॅसेच्युसेट्स संस्थानातील औबर्न येथे द्रवरूप इंधन असलेल्या पहिल्या रॉकेटची चाचणी घेतली. त्यांचे हे पहिले रॉकेट केवळ 2.5 सेकंद एवढाच काळ अवकाशात होते. या काळात रॉकेटने भूपृष्ठापासून 12.3 मीटर उंची गाठली आणि उड्डाण स्थानापासून  55.2 मीटर अंतरावर ते खाली कोसळले.

          त्यांच्या या प्रयोगाने द्रवरूप इंधन असलेले  रॉकेट सफल  उड्डाण करू शकते ही गोष्ट सिद्ध झाली .त्यानंतर चार वर्षांनी राॅसवेल येथे केलेल्या चाचणीत गोडार्ड  यांचे रॉकेट  ताशी 800 किलोमीटर वेगाने भूपृष्ठापासून  600 मीटर उंचीपर्यंत पोहोचले .10 ऑगस्ट 1945 रोजी त्यांचे निधन झाले .त्यावेळी त्यांच्या नावावर रॉकेट शास्त्राच्या संबंधातील 214 पेटंट्स होती .

          युद्धोत्तर काळात अमेरिकेने मोठ्या प्रमाणावर संशोधनाला प्रारंभ केला. त्यासाठी त्यांची सर्व पेटंट्स अमेरिकन सरकारने त्यांच्या संबंधितांकडून दहा लक्ष डॉलर्सचा विकत घेतली.       

       त्याच्यानंतर या कार्यक्रमाला चालना मिळून आज आपण चंद्रावर पोहोचलो .मंगळावर अवकाशा यान पाठवले. आणि सूर्यमालेच्या बाहेर सुद्धा अमेरीकेने अवकाशयान  पाठवले.

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺

     यदुनाथ दत्तात्रय थत्ते (जन्म : ५ आॅक्टोबर १९२२; मृत्यू : १० मे १९९८) हे भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक, पत्रकार, एक उत्कृष्ट लेखक व संपादक आणि मराठी साहित्यिक होते. साने गुरुजी यांचा त्याच्यावर प्रभाव होता. ते 'साधना साप्ताहिका'चे संपादक होते.

‘पदोपदी पसरून निखारे आपुल्याच हाती। होऊनिया बेहोश धावलो ध्येयपथावरती’ या ध्येयाने धावणा-या पिढीचे प्रतिनिधी आणि साने गुरुजींचा एक धडपडय़ा मुलगा यदुनाथ थत्ते यांचा आज जन्मदिन.

        नाशिक जिल्ह्यातील येवले गावी दि. ५ ऑक्टोबर १९२२ रोजी त्यांचा जन्म झाला. महाविद्यालयीन शिक्षण घेतानाच त्यांनी १९४२ च्या आंदोलनात उडी घेतली. कारावासही भोगला. स्वातंत्र्योत्तर काळात साने गुरुजी आणि आचार्य विनोबांची शिकवण उराशी घेऊन ती आचरणात आणली. 

         १९५६ ते ८२ पर्यंत साने गुरुजींच्या ‘साधना’ साप्ताहिकाचे ते संपादक होते. मराठी, हिंदीतून त्यांनी अनेक पुस्तके लिहिली. धर्मनिरपेक्ष नीतिशिक्षणाची दिशा दाखविणारे ‘प्रतिज्ञा’, राष्ट्रीयत्वाची जाणीव जागृत करणारे ‘आपला मान, आपला अभिमान’ हे पुस्तक, ही त्यांच्या पुरस्कारप्राप्त ग्रंथाची ठळक उदाहरणे. केंद्र व राज्य शासनाचे अनेक पुरस्कार त्यांना लाभले. त्यांच्या एका ग्रंथाला ‘सुधारकाग्रणी गोपाळ गणेश आगरकर सुवर्णपदक’ही लाभले. साने गुरुजी कथामाला, बाबा आमटेंची भारतजोडो यात्रा, निगडित असणारे थत्ते ‘प्रेस कौन्सिल’चे अध्यक्षही होते. ‘साधना’ला मराठी वृत्तपत्रसृष्टीत वैचारिक प्रतिष्ठा मिळवून देणारा हा संपादक स्मृतिभ्रंशाच्या विकाराने दिवंगत झाला.

      यदुनाथ दत्तात्रय थत्ते यांनी विपुल साहित्य लिहिले. कादंबऱ्या, लेख, निबंध, काव्य, चरित्रे इत्यादी साहित्यांच्या विविध क्षेत्रात त्यांची लेखणी अविरत चालली. त्यांनी लिहिलेली पुस्तके :-

      आटपाटनगर होते (बालकादंबरी) आपला वारसा (चरित्रसंग्रह)चिरंतन प्रकाश देणारी ज्योत महात्मा गांधी (व्यक्तिचित्रण-बालसाहित्य)पुढे व्हा (भाग १ ते ३, माहितीपर)भारतरत्न बाबासाहेब आंबेडकर (चरित्र)

यशाची वाटचाल (माहितीपर)रेशमा (बालसाहित्य)

समर्थ व्हा,संपन्न व्हा (उपदेशपर)साने गुरुजी (चरित्र)

साने गुरुजी : जीवन-परिचय (व्यक्तिचित्रण)

🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺🌺

                                             💐💐 संकलन 💐💐

                                                  श्री. भरत पाटील.