😊 आजचे दिनविशेष : दि .- 14 ऑक्टोबर,2020 .😊

💐 वार :- मंगळवार,        दि :- १४ ऑक्टोबर २०२० 💐

अश्विन कृष्ण-पक्ष कृष्ण द्वादशी

शके १९४२

जागतिक मानक दिन

💐 😊 १४ ऑक्टोबर – घटना 😊 💐 

 १८८२: भारतात (सध्याच्या पश्चिम पाकिस्तान) पंजाब विद्यापीठ सुरु झाले. 

१९१२: अमेरिकेचे माजी राष्ट्राध्यक्ष थियोडोर रुझवेल्ट यांच्यावर जॉन श्रॅन्क या वेडसर व्यक्तीने खुनी हल्ला केला. 

१९२०: ऑक्सफर्ड विद्यापीठाने पदवी अभ्यासक्रमास स्त्रियांना प्रवेश दिला.

 🎂 💐 १४ ऑक्टोबर – जन्म 💐 🎂 

१६४३: मुघल सम्राट बहादूरशहा जफर (पहिला) यांचा जन्म. (मृत्यू: २७ फेब्रुवारी १७१२) 

१७८४: स्पेनचा राजा फर्डिनांड (सातवा) यांचा जन्म. (मृत्यू: २९ सप्टेंबर १८३३) 

१८८२: आयर्लंड प्रजासत्ताकाचे पहिले राष्ट्राध्यक्ष इमॉन डी व्हॅलेरा यांचा जन्म. (मृत्यू: २९ ऑगस्ट १९७५)

😢 💐 १४ ऑक्टोबर – मृत्यू 💐 😢

 १९१९: जर्मन उद्योगपती जॉर्ज विलहेम फॉन सिमेन्स यांचे निधन. (जन्म: ३० जुलै १८५५) 

१९४४: जर्मन सेनापती एर्विन रोमेल यांचे निधन. (जन्म: १५ नोव्हेंबर १८९१) 

१९४७: साहित्यसम्राट नरसिंह चिंतामण तथा तात्यासाहेब केळकर यांचे निधन

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

      

😢 स्मृतिदिन :-   रघुनाथ धोंडो कर्वे    (1953)

     💐   रघुनाथ धोंडो कर्वे (जन्म : मुरुड-रत्नागिरी, 14 जानेवारी 1882; मृत्यू : पुणे, 14 ऑक्टोबर 1953) 

हे गणिताचे प्राध्यापक आणि महाराष्ट्रातील अग्रणी समाजसुधारक होते. हे धोंडो केशव कर्वे यांचे ज्येष्ठ पुत्र होत.

      विसाव्या शतकाच्या शुभारंभाच्या वर्षात ( 1901) रघुनाथ धोंडो कर्वे नावाचा अवघ्या 19 वर्षांचा तरुण संतती नियमन विषयक मते मांडतो ,त्यांचं महत्त्व ओळखतो, ही गोष्ट इतकी महत्त्वाची आहे की एकविसाव्या शतकातल्या आपल्या देशातला लोकसंख्येचा विस्फोट पाहता या दृष्ट्या माणसाने संतती नियमनाचे महत्त्व शंभर वर्ष आधीच ओळखले होते याचा विस्मय वाटतो. प्रोफेसर रघुनाथ धोंडो कर्वे यांचे हे कार्य  कालबाह्य  तर नाहीच; उलट आजच्या विज्ञान प्रगत काळातही त्याचे महत्त्व जास्तच अधोरेखित होते.

    र.धों. कर्वे यांचा जन्म मुरुड येथे झाला. पुण्याच्या न्यू इंग्लिश स्कूलमधे ते शिकले. इ.स. 1899 साली त्यांनी दहावीची परीक्षा दिली. मॅट्रिकच्या परीक्षेत ते सर्वप्रथम आले होते. इ.स.1904 मधे ते फर्ग्युसन कॉलेजमधून बी. ए.झाले. 

           इ.स. 1919 साली ते गणितातील पीएच.डी. पदवी घेण्याकरिता ते पॅरिसला गेले, परंतु काही कारणाने ती न मिळवता एका पदविकेवर समाधान मानून त्यांना परत यावे लागले. 

          र.धों.कर्वे यांनी गणिताचे प्राध्यापक म्हणून मुंबईच्या विल्सन महाविद्यालयात नोकरी केली, त्यातच त्यांनी कुटुंब नियोजन, लोकसंखेला आळा, आणि लैंगिक सुखाचे स्त्रियांचे अधिकार याचे महत्त्व ते लोकांना सांगत राहिले. तेव्हा महाविद्यालयाच्या रूढीवादी प्राचार्यांनी त्यांना पदाचा राजीनामा देण्यास सांगितले. त्यांनी तो दिला परंतु वरील प्रश्नांसाठी आपले आयुष्य समर्पित केले.

       1921 यावर्षी पत्नी मालतीबाई यांच्या सहकार्याने त्यांनी कुटुंबनियोजनाचे केंद्र चालू केलं .बुद्धिप्रामाण्यवाद हा त्यांच्या कार्याचा पाया होता. संततिनियमनाच यश स्त्री-पुरुषांमधील निकोप संबंधांवर अवलंबून असतं असं ते मानत .

         या समाजात गुप्त रोगांचा विचार र.धो.कर्वे यांनी सर्वप्रथम उघडपणे केला .या रोगांपासून बचाव (विचार व आचार ),वेश्याव्यवसाय , आधुनिक कामशास्त्र, संतति नियमन विचार-व आचार ,आधुनिक आहारशास्त्र अशी पुस्तके लिहून त्यांनी लैंगिक विषय शास्त्रीय पद्धतीने मांडला .

     अगरकरांनंतरचे निर्भीड बुद्धिप्रामाण्यवादी म्हणून र.धों .कर्व्यांच्या गौरवाने उल्लेख केला जातो . लैंगिक शिक्षणाचा विचार बुद्धिप्रामाण्यवाद ची कसोटी लावून केला जावा म्हणून "समाज" स्वास्थ हे मासिक त्यांनी 26 वर्ष चालवलं .(15 जुलै 1927 ते 15 नोव्हेंबर 1953). संततीनियमनातून व्यापक सामाजिक स्वास्थ साध्य होऊ शकतं असं त्यांचं मत होतं .त्याचा त्यांनी आयुष्यभर हिरिरीने पुरस्कार केला.

       स्पष्टवक्तेपणामुळे वारंवार नोकरी सोडावी  लागूनही त्यांनी त्यांचं तत्व कधीच सोडलं नाही. र धो कर्वे यांचे निधन 14 ऑक्टोबर 1953 रोजी झाले.

           रघुनाथाची बखर' ही श्री. ज. जोशींची रघुनाथ धोंडो कर्वे या थोर व स्वाभाविकपणे उपेक्षिलेल्या एका सामाजिक क्रांतिकारकाच्या जीवनावरची एक वेधक कादंबरी आहे. या कादंबरीवर आधारित दृक्‌श्राव्य कार्यक्रम, श्याम भुर्के आणि गीता भुर्के रंगमंचावर सादर करतात.

         ध्यासपर्व हा अमोल पालेकरांनी त्यांच्यावर काढलेला एक अत्युत्तम चित्रपट आहे. त्यात रघुनाथ धोंडो कर्वे यांची मध्यवर्ती भूमिका किशोर कदम (कवी सौमित्र) ह्यांनी अत्यंत जीव ओतून केली आहे. त्यांच्या पत्‍नीची (मालतीबाई कर्वे) भूमिका सीमा विश्वास ह्या अक्षरशः जगल्या आहेत. 

     💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

    💐      स्मृतिदिन :- सेतु माधवराव पगडी ( 27 ऑगस्ट 1910, मृत्यू 14 ऑक्टोबर 1994) 

 सेतुमाधवराव पगडी यांचा जन्म 27 ऑगस्ट 1910 या दिवशी निलंगा येथे झाला. त्यांचे शिक्षण बनारस हिंदू विद्यापीठामध्ये झाले. त्यांना 17 भाषा अवगत होत्या.

      त्यांनी 56 मराठी ग्रंथ आणि 14 ग्रंथ इंग्रजीमधून लिहिले असून भारत सरकारने त्यांना पद्मभूषण पुरस्कार देऊन सन्मानित केले आहे.

         सेतुमाधवराव पगडी हे इतिहाससंशोधक, विचारवंत, लेखक, वक्ते, तत्त्वचिंतक, समीक्षक, इतिहासाचे भाष्यकार, कार्यक्षम मुलकी अधिकारी, प्रशासक आणि ’गॅझेटियर्स’चे संपादक व लेखक होते. त्यांनी आपली संशोधने पुस्तक स्वरूपात प्रसिद्ध केली. शिवाजी महाराजांवर लिहिलेले त्यांचे संशोधित पुस्तक आजही प्रमाण मानले जाते. हे पुस्तक नॅशनल बुक ट्रस्ट या नवी दिल्लीतील प्रकाशनाने मराठी भाषेत प्रसिद्ध केले आहे.

       इतिहासाचे संशोधक म्हणून ख्याती मिळवण्यासोबतच, त्यांनी विपुल प्रमाणात स्फुट व ग्रंथलेखन केले. उर्दूचा गाढा आभ्यास असल्यामुळे आशयाला धक्का न लावता इकबालच्या उत्तम व रसभरीत कविता व फिरदौसीचा जाहीरनामा त्यांनी मराठीत आणले.

          मुंबईत वास्तव्यास असताना पगडी यांनी तेरा वर्षांत किमान तेराशे गंथ अभ्यासले. त्यांच्याकडे आत्मचरित्र लिहिण्याचा आग्रह धरला गेला तेव्हा त्यांनी विविध भाषेतील किमान शंभर आत्मचरित्रे वाचून काढली.

           इंग्रजी, मराठी, उर्दू, फारसी, बंगाली, अरबी, तेलुगू, कन्नड अशा जवळपास सतरा भाषा त्यांना अवगत होत्या. राष्ट्रपती डॉ. राजेंदप्रसाद औरंगाबादेत आले तेव्हा पगडींनी एक तास अस्खलित उर्दूमधून सूफी संप्रदायावर भाषण दिले. ते राष्ट्रपतींना इतके आवडले की, त्यांनी ‘अ मोस्ट लर्नेर्ड पर्सन’ या शब्दात पगडी यांची प्रशस्ती केली. “मराठवाडा साहित्य परिषद“ , “इंदूर साहित्य सभा“, “मराठी वाड्मय परिषद“ आदी संंस्थांचे अध्यक्षपद सेतुमाधवराव पगडींनी भूषविले आहे.

                  सेतु माधवराव पगडी हे इ.स. १९६० ते इ.स. १९६९पर्यंत महाराष्ट्राच्या गॅझेटिअर विभागाचे सचिव होते. इ.स. १९५१ साली औरंगाबाद जिल्ह्याचे कलेक्टर म्हणून त्यांनी काम केले होते. त्यापूर्वी ते हैदराबाद संस्थानमध्ये सनदी अधिकारी होते. काही काळ ते कळमनूरी येथे होते. त्यांच्या जीवनसेतू या आत्मचरित्रात कळमनुरी या गावाचा उल्लेख आहे.

     गोंडी व कलामी या आदिवासींच्या बोलींवर त्यांनी लिखाण केले. ’जीवनसेतू’ हे त्यांचे आत्मचरित्र प्रसिद्ध आहे.

         मराठवाडा विद्यापीठाने डॉक्टरेट ही मानाची पदवी

पगडी यांच्या “जीवनसेतु“, “छत्रपती शिवाजी“ या त्यांच्या ग्रंथाना महाराष्ट्र राज्य सरकारचे पुरस्कार

मराठा मंदिर संस्थेकडून चरित्रकार पदक

मसापकडून न. चिं. केळकर पारितोषिक

भारत सरकारकडून पद्मभूषण पुरस्कार.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                           😊 💐 संकलन 💐 😊

                                             श्री. भरत पाटील .