😊 आजचे दिनविशेष : दि .- 28 नोव्हेंबर, 2020 😊

💐 वार  :-  शनिवार,     दि  : -  २८ नोव्हेंबर २०२०  💐 

कार्तिक शुक्ल-पक्ष शुक्ल त्रयोदशी, शके १९४२

😊 💐 आजच्या ठळक घटना 💐 😊

१८२१: पनामाला स्पेनपासुन स्वातंत्र्य मिळाले.

१९३८: प्रभात चा माझा मुलगा हा चित्रपट रिलीज झाला.

१९६०: मॉरिटानियाला फ्रान्सपासुन स्वातंत्र्य मिळाले.

१९६४: नासा (NASA) चे मरीनर-४ हे अंतराळयान मंगळाच्या मोहिमेवर निघाले.

१९६७: जोसेलिन बेल बर्नेल आणि अँटनी हेविश यांनी पल्सार तार्‍यांचे अस्तित्त्व सर्वप्रथम सिद्ध केले.

१९७५: पूर्व तिमोरला पोर्तुगालपासुन स्वातंत्र्य मिळाले.

२०००: तेलगू भाषेतील महाकवी गुर्रम जाशुवा यांच्या नावाने दिला जाणारा साहित्य पुरस्कार कवी नारायण सुर्वे यांना जाहीर.

 

🎂 💐 आज जन्मलेल्या प्रमुख व्यक्ति  💐 🎂

१८५३: डॉक्टरेट मिळवणाऱ्या पहिल्या अमेरिकन महिला हेलन व्हाईट यांचा जन्म. (मृत्यू: २८ ऑक्टोबर १९४४)

१८५७: स्पेनचा राजा अल्फान्सो (बारावा) यांचा जन्म. (मृत्यू: २५ नोव्हेंबर १८८५)

१८७२: गायक नट रामकृष्णबुवा वझे यांचा जन्म. (मृत्यू: ५ मे १९४३)

१९६४: भारतीय अमेरिकन वकील आणि राजकारणी मायकल बेनेट यांचा जन्म.

  

😢 💐 आज मृत्युमुखी झालेल्या प्रमुख व्यक्ति  💐 😢 

१८९०: श्रेष्ठ समाजसुधारक जोतिराव गोविंदराव फुले ऊर्फ महात्मा फुले यांचे निधन. (जन्म: ११ एप्रिल १८२७)

१८९३: ब्रिटिश अधिकारी सर अलेक्झांडर कनिंगहॅम यांचे निधन. (जन्म: २३ जानेवारी १८१४)

१९३९: बास्केटबॉल चे निर्माते जेम्स नेस्मिथ यांचे निधन. (जन्म: ६ नोव्हेंबर १८६१)

१९५४: नोबेल पारितोषिक विजेते इटालियन-अमेरिकन भौतिकशास्त्रज्ञ एनरिको फर्मी यांचे निधन. (जन्म: २९ सप्टेंबर १९०१)

१९६२: गायक, संगीत संयोजक व अभिनेते कृष्ण चंद्र तथा के. सी. डे यांचे निधन.

१९६३: इतिहासकार व लेखक त्र्यंबक शंकर शेजवलकर यांचे निधन. (जन्म: २५ मे १८९५)

१९६७: सशस्त्र क्रांतिकारक पांडुरंग महादेव तथा सेनापती बापट यांचे निधन. (जन्म: १२ नोव्हेंबर १८८०)

१९६८: बालसाहित्यासाठी प्रसिद्ध असलेल्या इंग्लिश लेखिका एनिड ब्लायटन यांचे निधन. (जन्म: ११ ऑगस्ट १८९७)

१९९९: अकादमी पुरस्कार विजेते बनारस घराण्याचे सारंगीवादक हनुमानप्रसाद मिश्रा यांचे निधन.

२००१: नाटक निर्माते अनंत काणे यांचे निधन.

२००८: भारतीय हवलदार गजेन्द्र सिंग यांचे निधन.

२००८: भारतीय सैनिक संदीप उन्नीकृष्णन यांचे निधन. (जन्म: १५ मार्च १९७७)

२०१२: अमेरिकन लेखक झिग झॅगलर यांचे निधन. 

  💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

       

  😢 💐 स्मृतिदिन :-  महात्मा ज्योतिराव फुले (1890)

सामाजिक क्रांतीची भूमिका मांडणारे पहिली भारतीय.

पेशवाईच्या अस्तानंतर इंग्रजी राजवटीमुळे झालेल्या बदलांना 1840 नंतर दृश्य  स्वरूप आलं. हिंदू समाजातील सामाजिक प्रथा व रूढी यांविरुद्ध अनेक सुधारक आवाज उठवू लागले. या सुधारकांनी स्त्रीशिक्षण, विधवाविवाह ,पुनर्विवाह, संमती वय, बालविवाह आदी सामाजिक विषयांवर प्रबोधन करण्याचा प्रयत्न केला. परंतु एकोणिसाव्या शतकातील ते सुधारक हिंदू परंपरेच्या चौकटीत आपली भूमिका मांडत होते व समाज सुधारण्याचे प्रयत्न करत होते. महात्मा फुले यांनी भारतातील या सामाजिक प्रबोधनाच्या चळवळीला छेद देऊन महाराष्ट्रात नवी दिशा दिली .त्यांनी वर्णव्यवस्था  व जातिसंस्था या शोषणाच्या व्यवस्था आहेत आणि जोपर्यंत यांचा संपूर्ण बिमोड होत नाही तोपर्यंत  समताधिष्ठित समाजाची निर्मिती अशक्य आहे. अशी स्पष्ट भूमिका मांडली .अशी भूमिका घेणारे ते पहिले भारतीय होते .जातिव्यवस्था  निर्मूलनाच्या कल्पनेचे व चळवळीचे त्यामुळेच ते जनक ठरतात.

                 कष्टकरी, स्त्रिया आणि शूद्रातिशूद्र जनतेच्या शतकानुशतके चाललेल्या शोषणाची व सामाजिक गुलामगिरीची त्यांनी ऐतिहासिक मीमांसा केली. भिक्षुकशाही, सावकारशाही आणि नोकरशाही या शोषकत्रयींविरुद्ध त्यांनी लढा उभारला .दीनदुबळ्या वर्गाचे ते कैवारी बनले .

             ज्योतीबा फुले यांचे मूळ गाव सातारा जिल्ह्यातील कटगुण हे होते. त्याच गावी महात्मा फुल्यांचा जन्म 11 एप्रिल 1827  रोजी झाला. जोतिबांच्या वडिलांचे नाव गोविंदराव आणि आईचे नाव चिमणाबाई होते. त्यांचे मूळ आडनाव गोरे असे होते परंतु फुलांचा व्यवसाय करीत असल्यामुळे त्यांना फुले म्हणून लोक ओळखू लागले.जोतीराव केवळ नऊ महिन्यांचे होते, तेव्हा त्यांच्या आईचे निधन झाले. जोतीबांचा विवाह वयाच्या तेराव्या वर्षी सावित्रीबाई यांच्याशी झाला. प्राथमिक शिक्षणानंतर काही काळ त्यांनी भाजी विक्रीचा व्यवसाय केला. 1842 मध्ये माध्यमिक शिक्षणासाठी पुण्याच्या स्कॉटिश मिशन हायस्कूलमध्ये त्यांनी प्रवेश घेतला. बुद्धी अतिशय तल्लख, त्यामुळे पाच-सहा वर्षातच त्यांनी अभ्यासक्रम पूर्ण केला.  ते आपला अभ्यास मन लावून करत असत. परीक्षेत त्यांना पहिल्या श्रेणीचे गुण मिळत असत. शाळेतील शिस्तप्रिय, हुशार विद्यार्थी म्हणून त्यांचा नावलौकिक होता.

         महात्मा फुले यांनी वयाच्या एकविसाव्या वर्षी मुलींसाठी शाळा काढली. त्यांना पत्नी सावित्रीबाई यांची समर्थ साथ मिळाली.भारताच्या पाच हजार वर्षांच्या इतिहासातील मुलींसाठीची ही पहिलीच शाळा होती. मुलींनी व अस्पृश्यांनी शिक्षण घेणे म्हणजे धर्मभ्रष्ट करणं असं मानणारा तो काळ होता. पाठोपाठ 1951साली त्यांनी अस्पृश्यांसाठी शाळा काढली .त्यांनी पुण्यात स्रीशूद्रांसाठी एकूण सहा शाळा चालवल्या. त्यांच्या या प्रयत्नांना सनातनी मंडळीकडून कडवा विरोध झाला. परंतु फुले यांनी आपले प्रयत्न थांबले नाहीत.

          आपल्या वाड्यातील हौद अस्पृश्यांना खुला करणे, बालविवाहांना विरोध करणं, विधवाविवाहांचे समर्थन करणे ,केशवपनाची चाल बंद करण्यासाठी  नाभिकांचा संप घडवून आणणं, फसवल्या गेलेल्या स्त्रियांच्या बाळंतपणाची सोय करणे असे अनेक उपक्रम महात्मा फुल्यांनी राबविले .

           चातुर्वर्ण्य जातीभेद आणि कालबाह्य परंपरा  यावर त्यांनी कडाडून हल्ला चढवला . ब्राह्मणी धर्माची पकड नष्ट करण्याचा हेतू मनाशी असल्यामुळे जातिव्यवस्थेमुळे जिथे जिथे शोषण होत आहे तिथे प्रत्यक्ष कृतीने आघात करण फुले यांनी चालू ठेवलं.  इतिहासाची मीमांसा करत आणि वर्तमानाचे भान बाळगत जातीव्यवस्थाविधीचा मुद्दा त्यांनी ऐरणीवर आणला .उच्चवर्णीयांची आणि शूद्रातिशूद्रांचे हितसंबंध हे एक नसून परस्परविरोधी आहेत याची जाणीव त्यांनी लेखनातून व प्रत्यक्ष कृतीतून करून दिली .त्यामुळेच ते कृतीशील विचारवंत ठरतात. 

        महात्मा फुले यांनी ब्राह्मणांचे कसब ,गुलामगिरी, सत्सार ,शेतकऱ्यांचा आसूड ,शिवाजीचा पोवाडा, सार्वजनिक  सत्यधर्म पुस्तिका इत्यादी ग्रंथ लिहिले 

आहेत . इतिहासाची फेरमांडणी करण्याचा गंभीर प्रयत्न त्यांनी केला .गुलामगिरी या पुस्तकात ब्राम्हणावर्गाने एकूण समाजाला कसं नाडल आणि शोषणाची  ही व्यवस्था अव्याहत चालत राहावी यासाठी ,  भ्रामक कल्पनांनी कसं जखडलं याची मीमांसा केली आहे .

          फुले यांनी आपल्या एकूण लेखनात ब्राम्हणांवर ज्या भाषेत टीका केली आहे तोही वादाचा विषय आहे. परंतु अशी टीका करणाऱ्यांच  फुल्यांच्या "  सार्वजनिक सत्यधर्म " या सर्वात महत्त्वाच्या पुस्तकाकडे दुर्लक्ष होतं.

" मूळ धर्म भेद !मानवा नसावा!! एकोपा असावा! जगामाजी !! " अशी महात्मा फुल्यांची उदार , विश्वधर्माचा आग्रह धरणारे भूमिका होती .

         " ख्रिस्त मोहम्मद ब्राम्हणांसी!

            धरावे पोटाशी!बंधू परी!! "

अशी बंधुभावाची भावना त्यांच्या मनात होती . त्याचप्रमाणे " देश सुधारासाठी आमच्या रात्रंदिन त्यांनी! मांगभटा ऐक्य करू बसवून पंक्तीशी " अशी राष्ट्रबांधणीसाठी साऱ्यांनी एक होण्याची इच्छाही होती. भारतीय समाजातील शोषण व्यवस्था उघड करून आणि जातीव्यवस्था अंताची लढाई उभी करूनही फुले यांनी समाजाच्या ऐक्याला कुठेही बाधा येऊ दिली नाही, हे त्यांच्या पक्वतेची उत्तम उदाहरण म्हणता येईल. म्हणूनच कदाचित  महात्मा गांधींनी   फुल्यांचा उल्लेख खरा महात्मा असा केला , तर डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकरांनी त्यांना गुरुस्थानी मानलं.

       त्यांचा मृत्यू 28 नोव्हेंबर 1890 रोजी झाला.

         महात्मा फुल्यांनंतर महाराष्ट्रात त्यांच्या विचारांचा वारसा घेऊन अनेक सुधारक विचारवंत होऊन गेले. त्यात शाहू महाराज, डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर व विठ्ठल रामजी शिंदे हे अग्रणी मानता येतील .

 💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

   

   😢 💐   स्मृतिदिन  :- गजेंद्रसिंह बिष्ट  (2008)

एक एनएसजी कमांडो और हवालदार ( सर्जेंट ) थे , जिनकी 26 /11 -2008 के मुंबई आतंकवादी हमले के दौरान. 28 नवम्बर 2008 मुंबई, महाराष्ट्र में मृत्यु हो गई थी। भारत के गणतंत्र दिवस 26 जनवरी 2009 को भारत के राष्ट्रपति द्वारा अशोक चक्र पुरस्कार के साथ उनकी बहादुरी का सम्मान सम्मानित किया गया।

          उत्तराखंड के गणेशपुर में 1972 मे जन्मे , युवा गजेंद्र सिंह नया गांव में जनता इंटर कॉलेज में पढ़ाई करते थे। उन्हें अपने शिक्षकों द्वारा एक अनुशासित छात्र के रूप में याद किया जाता था , जिन्होंने स्कूल में आयोजित हर घटना में भाग लिया, चाहे वह खेल या सांस्कृतिक गतिविधियों हो। मुक्केबाजी में उनकी विशेष रुचि थी।

          गजेंद्र सिंह राष्ट्रीय सुरक्षा गार्ड के 51 विशेष कार्य समूह के सदस्य थे। गजेन्द्र सिंह एनएसजी कमांडो की टीम का हिस्सा थे, जिन्होंने कम से कम छह बंधकों को पकड़ने वाले आतंकवादियों को बेअसर करने के लिए ऑपरेशन में नरिमन हाउस की छत पर तेजी से हमला किया था।

            एनएसजी के महानिदेशक ज्योति कृष्ण दत्त के अनुसार, सिंह एक ऐसी टीम की अगुवाई कर रहे थे जो बिल्डिंग में प्रवेश कर रहे थे। टीम ,आतंकवादियों से गहन हमले की चपेट में आई और स्थिति पर हावी होने की कोशिश करते हुए आगे बढे। कमांडो में आतंकवादियों ने भी कुछ ग्रेनेड फेंके। इस बिंदु पर, सिंह को अपनी टीम से पीछे हटने का विकल्प था। हालांकि, उन्हें एहसास हुआ कि उन्हें हावी होने और आगे बढ़ने के लिए इस अवसर को छोड़ना नहीं है। उन्होंने अपनी जिम्मेदारी पर अपना निर्णय वापस नहीं किया और अन्य कमांडो के लिए ग्रेनेड फेक कर एक मार्ग बनाया। ऐसा करते हुए कई गोली खाने के बावजूद, वह आगे बढ़ते गए और आखिरकार उनकी चोटों के कारण मौत हो गई, जिससे उन्होंने अपना सर्वोच्च बलिदान दिया।  निस्संदेह बहादुर सैनिक ने यह सुनिश्चित किया कि उनकी टीम मुठभेड़ में एक विजयी स्थिति हासिल कर ले।

          ऑपरेशन ब्लैक टोर्नेडो के दौरान नरिमन हाउस को हासिल करते हुए सिंह, यहूदी केंद्र पर हमला करते हुए पैराशूट रेजिमेंट के एक सदस्य गंभीर रूप से घायल हो गए थे।

             अशोक चक्र पुरस्कार के आधिकारिक प्रशस्तिपत्र  के उद्धरणके अंतिम पंक्ती में लिखा हैं.

   "  हवलदार गजेन्द्र सिंह ने सबसे विशिष्ट साहस प्रदर्शित किया और आतंकवादियों से मुकाबला करने के लिए राष्ट्र के लिए सर्वोच्च बलिदान दिया।"

         26 /11 - 2008 के सभी शहीदों को कोटी कोटी नमन!

 💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                                😊💐 संकलन 💐 😊

                                                         श्री भरत पाटील.