😊 जागतिक किर्तीचे संशोधक : निकोलस कोपर्निकस.😊

💐' सूर्य हा आपल्या सूर्यमालेचा केंद्रबिंदु असल्याचा क्रांतिकारक शोध लावणारा महान खगोलशास्त्रज्ञ : निकोलस कोपर्निकस.💐

😢💐 स्मृतिदिन - २४ मे १५४३ 💐😢

                निकोलस कोपर्निकस हे पोलंड मधील प्रसिद्ध गणितज्ञ व खगोलशास्त्रज्ञ होते. त्यांनी ग्रहमालेचा अभ्यास व निरीक्षणातून महत्वाचे सिद्धान्त मांडले. यानुसार सूर्य हा ग्रहमालेचा केंद्रबिंदू असून पृथ्वी व इतर ग्रह सूर्याभोवती फिरतात असा सिद्धांत मांडला. 

                परंपरागत धार्मिक विचारांनुसार पृथ्वी हा विश्वाचा केंद्रबिंदू असून सूर्य पृथ्वी भोवती फिरतो या रूढ समजूतीस कोपर्निकसने धक्का दिला. त्यामुळे धर्मसंस्थेने त्यांना पाखंडी ठरवून त्यांचे विचार दडपण्याचा प्रयत्न केला.

                कोपर्निकस यांचा जन्म १९ फेब्रुवारी १४७३ रोजी पोलंडच्या टॅारन या शहरात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव कोपरनाइड व आईचे नाव बार्बारा होते. दोन मुले व दोन मुलींत कोपर्निकस सर्वांत लहान होते. कोपर्निकस दहा वर्षांचे असताना त्यांचे वडील वारले. त्यानंतर त्यांचे पालनपोषण त्यांचे मामा लुकास यांच्या देखरेखीखाली झाले.

                त्याचे शिक्षण लॅटिन व ग्रीक भाषांत झाले. फ्रेको विद्यापीठात त्यांनी वैद्यक व धर्मशास्त्र यांचे अध्ययन केले (१४९१–९४) १४९६ साली ते कॅनन लॉच्या (धर्मविषयक कायद्याच्या) अभ्यासासाठी बोलोन्या (इटली) येथे गेले. तेथेच त्यांना ज्योतिषशास्त्राची गोडी लागली व त्याचे त्यांनी अध्ययनही केले (१४९६–१५००). १५०० साली पोप यांच्या निमंत्रणावरून ते रोमला गेले व तेथे त्यांनी ज्योतिषशास्त्र व गणित यांवर व्याख्याने दिली. त्यांची १४९७ सालीच फ्राउएनबुर्ख (फ्रॉमबर्क) येथील कॅथीड्रलचे कॅनन म्हणून नेमणूक झालेली होती. म्हणून १५०१ साली शिक्षण अर्धवट सोडून ते पोलंडला परतले, परंतु ते लगेच इटलीतील पॅड्युआ येथे गेले व तेथे त्यांनी वैद्यक व तत्त्वज्ञान यांचे अध्ययन केले.(१५०१–०३). 

                १५०३ साली त्यांनी फेरारा येथे कॅनन लॉ या विषयातील डॉक्टरेटची पदवी संपादन केली. १५०५ साली ते हायड्लबर्ग येथे गेले. तेथे काही काळ वैद्यकीय व्यवसाय केल्यावर १५१२ साली ते फ्राउएनबुर्ख येथे परतले व शेवटपर्यंत ते तेथेच होते. वैद्यकीय व्यवसाय करीत असतानाच त्यांनी ज्योतिषशास्त्र, गणित, त्रिकोणमिती, चित्रकला इ. विषयांचा अभ्यास चालू ठेवला होता.

                कोपर्निकस यांनी मांडलेली सूर्यकेंद्रीय कल्पना लवकरच विद्वन्मान्य झाली. नंतर तिच्यात सुधारणा होत गेल्या. केल्पर यांनी ग्रहांच्या कक्षा विवृत्ताकार (लंबवर्तुळाकार) असल्याचे दाखवून दिल्याने स्पष्टीकरणाकरिता अधिवृत्तांची गरज राहिली नाही. नंतर आधुनिक साधनांनी सूक्ष्म वेध घेणे शक्य झाल्याने एकोणिसाव्या शतकाच्या मध्यास सूर्य पृथ्वीभोवती न फिरता पृथ्वी सूर्याभोवती फिरत असते, ही कल्पना प्रयोगांनी सिध्द झाली.

                त्यांच्या बृहमानार्थ चंद्रावरील एका स्थळास (विवरास) 'कोपर्निकस' व माडाच्या एका प्रकारास 'कोपर्निशिया ' अशी नावे दिली आहेत. तसेच २१ ऑगस्ट १९७२ रोजी अंतराळात पाठविलेल्या दूरदर्शकालाही त्यांचे नाव देण्यात आले आहे. ते फ्राउएनबुर्ख येथे मृत्यू पावले.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                          😊 संकलन 😊

                                        श्री. भरत पाटील.