😊 जागतिक किर्तीचे संशोधक : माक्स प्लांक 😊

 💐 पुंज सिध्दांताचे जनक ,1918 चे भौतिकशास्त्राचे नोबेल पारितोषिक विजेते, सुप्रसिद्ध जर्मन संशोधक : माक्स प्लांक.💐

🎂💐 जन्मदिन - २३ एप्रिल १८५८ 💐🎂

                  माक्स प्लांक (Max Planck) हे जर्मन भौतिकीविज्ञ नि सुप्रसिद्ध पुंज सिद्धांताचे जनक व १९१८ सालच्या भौतिकीच्या नोबेल पारितोषिकाचे विजेते. त्यांचा जन्म कील येथे झाला. म्यूनिक व बर्लिन येथील विद्यापीठांत गुस्टाफ किरखोफ व हेर्मान फोन हेल्महोल्ट्स या नामवंत शास्त्रज्ञांच्या मार्गदर्शनाखाली त्यांचे शिक्षण झाले.

                ऊष्मागतिकीच्या दुसऱ्या नियमावर प्रबंध लिहून त्यांनी १८७९ मध्ये म्यूनिक विद्यापीठाची पीएच्.डी. पदवी मिळविल्यानंतर त्याच विद्यापीठात (१८८०-८५) व नंतर कील (१८८५-८९) येथे ते भौतिकीचे प्राध्यापक होते. 

                   १८८९ मध्ये बर्लिन विद्यापीठात किरखोफ यांच्या जागेवर प्लांक यांची नेमणूक झाली व तेथेच १९२६ मध्ये सेवानिवृत्त होईपर्यंत त्यांनी अध्यापन केले. त्यानंतर शास्त्रीय संशोधनाकरिता खास स्थापन करण्यात आलेल्या कैसर व्हिल्हेल्म सोसायटीचे ते १९३०-३७ मध्ये अध्यक्ष होते. याच संस्थेचे पुढे माक्स प्लांक सोसायटी असे नामांतरण करण्यात आले.

                   किरखोफ यांच्या मार्गदर्शनाखाली प्लांक यांनी सुरूवातीला ऊष्मागतिकीसंबंधी संशोधन केले. एंट्रॉपी, ऊष्माविद्युत् (उष्णतेचे सरळ विद्युत् ऊर्जेत होणारे रूपांतर) व विरल विद्रावांचा सिद्धांत याविषयी त्यांचे निबंध त्या वेळी प्रसिद्ध झाले. प्लांक यांचे प्रमुख कार्य कृष्ण पदार्थाच्या (सर्वच्या सर्व आपाती प्रारण पडणारी तरंगरूपी ऊर्जा शोषून घेणाऱ्या व तापविला असता संपूर्ण प्रारण उत्सर्जित करणाऱ्या आदर्श व काल्पनिक पदार्थाच्या) प्रारणा संबंधीचे आहे.

                 कृष्ण पदार्थाने उत्सर्जित केलेल्या ऊर्जेच्या तरंगलांबीचे वितरण आणि त्याचे तापमान यांतील संबंधाचे प्रत्यक्ष प्रयोगाने केलेले निरीक्षण आणि लॉर्ड रॅली इत्यादींनी मांडलेली सूत्रे यांत तफावत असल्याचे आढळून आले होते. प्लांक यांनी ऊर्जा व प्रारणाची कंप्रता (एका सेकंदात होणाऱ्या कंपनांची संख्या) यांतील संबंध शोधून काढला आणि तो प्रस्थापित करण्यासाठी प्रारण ऊर्जा ही फक्त पृथक् मूल्ये घेते किंवा पुंजांच्या (क्वांटाच्या) स्वरूपात उत्सर्जित होते, या क्रांतिकारक गृहीतकाचा आधार घेतला. 

                v कंप्रतेच्या अनुस्पंदकाची (विशिष्ट कंप्रतेला अनुस्पंदन दर्शविणाऱ्या प्रयुक्तीची; अनुस्पंदन) ऊर्जा hv असते, येथे ℎ हा स्थिरांक असून त्याला आता प्लांक स्थिरांक असे नाव प्राप्त झाले आहे. 

                 प्लांक यांनी १९०० साली मांडलेली पुंजाची कल्पना ही भौतिकीच्या विकासातील एक अतिशय महत्त्वाची पायरी ठरलेली आहे. सुरूवातीला प्लांक यांच्या शोधाचे महत्त्व व अभिजात भौतिकीवर त्याचे होणारे परिणाम यांचे योग्य मूल्यमापन झाले नाही. तथापि प्रकाशविद्युत् परिणामाचे अ‍ॅल्बर्ट आइन्स्टाइन यांनी केलेले स्पष्टीकरण आणि यासारखेच अभिजात सिद्धांत व प्रत्यक्ष निरीक्षित घटना यांतील फरकांचे स्पष्टीकरण करणे पुंज सिद्धांतामुळेच शक्य झाले.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                         😊 संकलन 😊

                                         श्री भरत पाटील.

😊 जागतिक कीर्तीचे संशोधक : सर एडवर्ड व्हिक्टर ऍपलटन .😊

 💐 पृथ्वीभोवतालचे ऍपलटन थराचे संशोधक ,1947 चे भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार विजेते : सर एडवर्ड व्हिक्टर ऍपलटन.💐

 😢💐 स्मृतिदिन - २१ एप्रिल १९६५ 💐😢

               सर एडवर्ड व्हिक्टर अ‍ॅपलटन हे इंग्‍लिश भौतिकीविज्ञ. १९४७ च्या भौतिकीच्या नोबेल पारितोषिकाचे विजेते. त्यांचा जन्म यॉर्कशर मधील ब्रॅडफर्ड येथे झाला. त्यांचे शिक्षण केंब्रिज येथील सेंट जॉन्स कॉलेज मध्ये झाले, परंतु पहिल्या महायुद्धात सैन्यांत दाखल होण्यासाठी त्यांना शिक्षण अर्धवट सोडावे लागले. 

               युद्धकालात सिग्नल ऑफिसर म्हणून काम करीत असताना त्यांना रेडिओसंबंधी आवड निर्माण झाली व युद्धानंतर केंब्रिजला परतल्यावर त्यांनी या विषयाचा अभ्यास सुरू केला. १९२० मध्ये कॅव्हेंडिश प्रयोगशाळेत ते प्रयोगिक भौतिकीचे साहाय्यक निर्देशक आणि नंतर १९२२ मध्ये ट्रिनिटी कॉलेजमध्ये साहाय्यक प्राध्यापक होते. १९२४-३६ पर्यंत लंडन विद्यापीठात व त्यानंतर केंब्रिज विद्यापीठात ते भौतिकीच्या प्राध्यापकपदावर होते.

                 वातावरणातील केन्ली हेव्हीसाइड थराचे अस्तित्व त्यांनी प्रायोगिक रीत्या दाखवून दिले व त्याची उंचीही मोजली. या थराच्याही वरती व जमिनीपासून २३० किमी. उंचीवर पृथ्वीभोवती रेडिओ लघुतरंग परावर्तित करणारा आणखी एक थर अ‍ॅपलटन यांना आडळून आला. या थराला 'अ‍ॅपलटन थर’ असे नाव आता मिळालेले आहे. अशाच प्रकारच्या अनेक थरांनी आयनांबर तयार झालेले आहे, असे त्यांनी प्रयोगाद्वारे दाखवले.

              त्यांना रॉयल सोसायटीचे १९२६ मध्ये सदस्यत्व व १९४१ मध्ये 'नाइट' हा किताब मिळाला. अ‍ॅपलटन यांना मिळालेल्या अनेक सन्मानांत अमेरिकन इन्स्टिट्यूट ऑफ रेडिओ एंजिनियर्सचे मॉरिस लीपमान पारितोषिक (१९३९), इन्स्टिट्यूट ऑफ इलेक्ट्रिकल एंजिनियर्सचे फॅराडे मेडल (१९४६) आणि १९४७ मध्ये वातावरणासंबंधीच्या भौतिकीतील संशोधन कार्याबद्दल मिळालेले नोबेल पारितोषिक यांचा प्रामुख्याने उल्लेख करता येईल.

                दुसऱ्या महायुद्धाच्या सुरुवातीस ब्रिटनच्या शास्त्रीय व औद्योगिक संशोधन खात्याचे कायम चिटणीस व युद्धानंतर अणुशक्तीचा आणि कार्यक्षण शास्त्रज्ञांचा उपयोग कसा करून घ्यावा याकरिता ब्रिटिश सरकारने नेमलेल्या समित्यांचे सभासद म्हणून त्यांनी काम केले. तसेच ते दूरचित्रवाणी समितीचे सभासद आणि नॅशनल कमिटी ऑफ रेडिओ टेलिग्राफचे चिटणीस होते. ते एडिंबरो येथे मृत्यू पावले.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                      😊 संकलन 😊

                                        श्री. भरत पाटील.

😊 माझी आई - विजया : निशिगंधा वाड

💐सुप्रसिद्ध मराठी अभिनेत्री निशिगंधा वाड यांच्या जीवनातील आईचे स्थान ( बालसाहित्यिका, लेखिका, मराठी विश्वकोष निर्मात्या : डॉ विजयाताई वाड 💐

                 माझ्या आईचे नाव डॉ. विजया वाड. संसार,शाळा,आमच्या जबाबदाऱ्या हा सगळा व्याप सांभाळून ती खूप खूप शिकली. त्यातूनच आमच्यावर संस्कार होत गेले. आपण ज्ञानवंत झाले पाहिजे,खूप शिकले पाहिजे हा संस्कार आमच्या मनावर न करताही आपोआप होत गेला. तिने आम्हाला आमच्या आयुष्यात पूर्ण स्वातंत्र्य दिले. माझी बहिण माझ्यापेक्षा हुशार होती पण तिने घरात त्याची कधी तुलना केली नाही.

                एकदा नाट्यगृहात मी प्रयोग केला तेव्हा मी खूप लहान होते. त्याच दिवशी मुंबईला खूप पाऊस झाला. सारे बंद पडले होते. मी आणि बाबा दादर हून विक्रोळी ला चालत घरी आलो. आईने त्या दिवशी माझ्या पायाला रात्री किती वेळ तेल लावले होते.माझ्यासाठी तिने नाटके लिहली,भाषणे लिहली,सांगण्यासाठी गोष्टी लिहिल्या,कविता लिहल्या सार काही केलं.  म्हणूनच निशिगंधा वाड तुम्हाला यशस्वी दिसत आहे.

              बारावीत मी मेरिट मध्ये आले तेव्हा सगळे चकित झाले पण आई नाही कारण तिला याची खात्री होती. मी मालिका चित्रपट विश्वात स्थिरस्थावर झाल्यावर पी.एच.डी केली यात माझ्या आईची प्रेरणा खूप मोठी आहे. माझ्या आईचे संस्कार आणि  माया हेच मी माझे धन मानते.

                 निशिगंधा वाड इतक्या प्रसिद्ध अभिनेत्री झाल्या यामागे आईची जिद्द आणि चिकाटीही मोठी होती. प्रत्येकाची आई मनात तशीच असते, आई कधीच घर सोडून जात नाही, घराच्या कोपरे निघालेल्या भिंतीनाही तिने लळा लावलेला असतो.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                          😊 संकलन 😊

                                         श्री. भरत पाटील.

😊 माझी आई - मंदाकिनी : रीमा लागू यांची आई 😊

💐सुप्रसिद्ध दिवंगत अभिनेत्री रीमा लागू यांच्या जीवनातील आईचे स्थान ( मंदाकिनी भडभडे ) 💐

                 माझ्या आईचे नाव होते मंदाकिनी. ती मराठी रंगभूमीवर कलावंत होती. मी लहान असताना आई मला अनेकदा नाटकाच्या प्रयोगाला आणि तालमीला नेत असे. त्यामुळे रंगभूमी,नाटक दौरे हे मला लहानपणापासून परिचित होते . लहानपणी मला व्यवस्थितपणा माहित नव्हता. त्यावरून आई मला रागवत असे. ती अत्यंत शिस्तबद्ध होती.तीच शिस्त तिने मला लावली. मी केवळ अभ्यासू की किडा होऊ नये म्हणून ती मला स्पर्धा,उपक्रम, कला साधना यात  जाणीवपूर्वक सहभागी व्हायला लावायची."तुला आयुष्यात जे करायचे आहे कर,मी नाही म्हणणार नाही ,पण जे करायचे आहे ते आम्हाला सांगून कर आणि मनापासून कर" असे ती कायम सांगायची.

                  जेव्हा हायस्कूल चे शिक्षण पूर्ण झाले तेव्हा तिने मला सांगितले तू आता पुण्याच्या हॉस्टेल मध्ये शिक्षण घे. मला सुरुवातीला राग आला,नाराज झाले. आईपासून दूर जायचे म्हटल्यावर दुःख झाले. तेव्हा तिने मला डोळसपणे समजावले मुंबईत राहशील माझ्या बरोबर राहशील तर तुला तुझे व्यक्तिमत्व घडवण्याची संधी मिळणार नाही. घर आणि आई म्हणजे सारे जग नाही.बाहेरचे जग मोठे आहे. त्याची तुला खरी ओळख घरापासून दूर गेल्यावर होईल. मी नाईलाजाने गेले त्याचा राग काढायचा म्हणून दोन महिने हॉस्टेल वर खूप खोड्या केल्या. पण पुढे चूक लक्षात आली  मग सर्वांची लाडकी झाले. बेस्ट स्टुडंट्स अवार्ड ही मिळवला. मी लहान असताना मला चित्रपट नाटकात काम करण्याच्या ऑफर येऊ लागल्या. पण आधी शिक्षण मग सारे असा संस्कार तीने माझ्यावर केला. मी अभिनेत्री होणार याचा अंदाज तिला लहानपणापासूनच आला असावा.

                  आई मला म्हणायची "अभिनय सहजस्फुर्त आला पाहिजे प्रत्येक भूमिकेचे व्यक्तिमत्व जाणून ती साकारली पाहिजे". तिच्या या संस्कारामुळेच मी 'सविता दामोदर परांजपे ' या नाटकातील गंभीर भूमिका आणि 'तू तू मैं मैं ' या मालिकेतील विनोदी भूमिका व ' हम आपके है कौन ?' मधील प्रेमळ आईची भूमिका सारख्याच  हजारो भूमिका कौशल्याने साकारू शकले. माझे हे अफाट यश फक्त आणि फक्त आईच्या संस्काराचे प्रतिक आहे. रीमा लागू आयुष्यात यशस्वी झाल्या त्या आईच्या उत्तम संस्कारामुळे.

                    शेवटी आईच्या मनाच्या तळाशी असते ती मातीतून मोती उगवून आणण्याच्या क्षमतेची ओल आपल्या मुलांना अंकुरण्यासाठी.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                        😊 संकलन 😊

                                      श्री. भरत पाटील.

😊 माझी आई : शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे.😊

 💐 शिवशाहीर बाबासाहेब पुरंदरे यांच्या जीवनातील आईचे स्थान .💐

                 आई मुद्दाम संस्कार करत नसतेच, ती काळजी घेत असते. पोराच्या मनाची आणि शरिराचीही ती अगदी सहजपणे जपणूक करत असते. मला माझी आई वयाच्या पस्तीसाव्या वयापर्यंत लाभली. मला हेही सांगितले पाहिजे की माझ्या जीवनावर आईपेक्षा वडिलांकडून झालेल्या सहज संस्काराचा  जबरदस्त परिणाम झाला. माझ्या लाडक्या वडिलांच्या बाबतीत मी एकशे एक टक्का कृतज्ञ आहे.

                  आईचे वागणे पहात पहात मी घडत होतो. अगदी मंद अग्नीवर दूध तापत जाव,मग त्यावर साय यावी,पण पातेल्याला काजळी येऊ नये इतक्या हळुवार आईच्या संस्कारावर माझ्या आयुष्याचे दूध तापत गेले. आईने ते वेळच्यावेळी तापवले, ऊतू जावू दिले नाही,आणि कधी नासूही दिले नाही.

                आमच्या आई तस पाहिले तर घरातील सर्वांच्याच आई सारख्या होत्या. जरा वेगळे पण होते त्या आम्हाला अहो जावो घालत आणि आम्ही त्यांना. हा आमच्या घराण्याचा जुनाजाणता रिवाजच होता. मुद्दाम कपाळावर आढ्या आणायच्या नाहीत. घरी पाहुणा आला तर चेहऱ्यावर हास्य असावे ही आईची शिकवण होती. मला पाण्यापासून धोका आहे असे भविष्य एका ज्योतिषाने सांगितले यावर विश्वास न ठेवता माझ्या आईने मला पोहायला पाठवले  तिची विचार करण्याची पद्धत ही अशी होती. आम्ही भावंडे आईसाहेबांच्या सहवासात असे सहज घडत गेलो.

                 बाबासाहेब पुरंदरे थोर इतिहास संशोधक व शिवचरित्रकार झाले यात आईचा वाटा मोठा होता.आई एक आभाळ असते. तिची इतकी ताकद असते की खऱ्या खुऱ्या आभाळालाही आई नावाचे आभाळ हवे असते.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                       😊 संकलन 😊

                                       श्री. भरत पाटील.

😊 माझी आई - शारदादेवी : रविंद्रनाथ टागोर 😊

💐 भारत व बांगलादेश या दोन देशांचे राष्ट्रगीताचे रचनाकार , साहित्यातील नोबेल पारितोषिक विजेते, अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्व ' रविंद्रनाथ टागोरांची आई : शारदादेवी 💐

                  माझ्या आईचे नाव होते शारदा देवी.ज्या काळात स्त्रियांना स्वयंपाकगृहाच्या बाहेर पडायची मुभा नव्हती, त्या काळात माझी आई शिकली होती. माझ्या आईचा आवाज खूप चांगला होता. ती छान गात असे. मी आयुष्यात अनेक कलांमध्ये निपुण व्हावे अशी तिची इच्छा होती. तिच्या कामाच्या व्यापात आई आमच्या वाट्याला कमी येत असे, पण जेव्हा तिचा सहवास लाभत असे तेव्हा तो स्फूर्तीदायक असे. गाणी आणि गोष्टी ऐकाव्यात तर त्या आईच्याच मुखातून. तिची स्मरणशक्ती उत्तम होती.

                 जेव्हा भारत देशात ब्रिटिश सत्तेविरूद्ध लढा सुरू होता तेव्हा तिने मला ब्रिटिश शाळेत पाठवण्याऐवजी घरीच शिकवणी दिली होती. तिची महत्वाची शिकवण म्हणजे कोणत्याही संकटाला न डगमगता सामोरे जाणे व आयुष्यात येईल त्या परिस्थितीचा मुकाबला करणे. मला अजूनही ते दिवस आठवतात.आम्ही खूप वैभवात दिवस काढलेले होते, गरिबी अशी माहित नव्हती. पुढे आजोबांचे अचानक निधन झाले. त्यानंतर दिवस पालटले.काही क्षणात श्रीमंतीतून  गरिबीत  झालेला बदल आमच्यासाठी नवा होता.तरी आई याही संकटात डगमगली नाही.या परिस्थतीच्या झळा आम्हा मुलांना बसू दिल्या नाही.

                कधी मी छान चित्र काढायचो,कधी सुंदर गाणे गायचो,कधी चिंतन करत बसायचो याचे तिला भारी कौतुक असे. जेव्हा मी पाहिली कविता लिहिली तेव्हा तिला किती आनंद झाला होता. आयुष्यात माझी पत्नी , कन्या, पुत्र यांचा मृत्यू झाला त्याही मोठ्या दुःखातून मी सावरलो ते आईने माझ्यावर केलेल्या संस्कारामुळेच. प्रत्येक वेळी बदलत जाणाऱ्या परिस्थितीपुढे न झुकता ती कायम खंबीरपणाने कुटुंबासाठी ढाल बनून उभी राहिली.

       ☺️       रवींद्रनाथ टागोर इतके महान झाले यात आईचा वाटा मोठा होता.तसे तर मुकी पाखरेही आईची येण्याची वाट पहात असतात.येथे तर टागोरांची सुखदुःखेच आईच्या भोवती फिरत होती.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                         😊 संकलन 😊

                                        श्री. भरत पाटील.

😊 माझी आई - रमा : बाळासाहेब ठाकरे.😊

 💐 हिंदुहृदयसम्राट मा श्री. बाळासाहेब ठाकरे यांची आई : रमा .💐

                माझ्या आईचे नाव होते रमा.ती अत्यंत हुशार होती.तिचे माहेरचे नाव होते मंजुळा.लहानपणीच तिचे पितृछत्र हरपले होते. शाळेमध्ये तिचा त्या काळात कायम पहिला नंबर येत असे . बाराव्या तेराव्या वर्षी तिचा विवाह झाला आणि प्रपंचा च्या व्यापाने तिचे शिक्षण थांबले.तिला वाचनाची खूप आवड होती.आमची परिस्थिती त्या काळी खूप प्रतिकूल होती.त्यामुळे घरात खूप अडचणी होत्या.

                    पाच बहिणीनंतर माझा जन्म झाला,तोही पौष महिन्यात. माझी आजी शुभ अशुभ मानणारी होती.पण माझी आई म्हणायची माझा बाळ खूप मोठा होईल.माझा जन्म झाला आणि ज्या छापखाण्यावर आमचे घर चालत असे त्यावर जप्ती आली.या कठिण परिस्थितीत आई उभी राहिली ठामपणे.

                  आम्ही भिवंडीला होतो त्या वेळी वडिलांचे पैसे हाती पडेपर्यंत उशीर व्हायचा खूप अडचणी यायच्या. आईच्या डोळ्यात पाणी उभे राहायचे.मी माझे चिमुकले हात तिच्या गळ्यात अडकवून तिला धीर द्यायचो,तू काळजी करू नकोस.स्वतः साठी ठेवलेला घास घरातल्या पाहुण्यांना देवून स्वतः उपाशी राहण्याच्या वृत्तीतून आमच्यावर दातृत्वाचा संस्कार झाला.

               कुणाचा मिंधेपणा पत्करणार नाही,ही वृत्ती तिच्या निश्चयी स्वभावातून आमच्यावर संस्कारित झाली.गरजू असलो तरी लाचारी पत्करणार नाही,वेळ पडली तर गरजेलाही ठोकर मारू हा बाणेदारपणा आईनेच मला शिकवला.मी जेव्हा व्यंगचित्रकार म्हणून फ्री प्रेस मध्ये रुजू झालो तेव्हा माझी केबिन इतकी नीटनेटकी ठेवली की शाईचा किंवा रंगाचा शिंतोडा त्यात कधी उमटला नाही.हा नीटनेटके पणाचा गुण आईकडून मला आला. 

                बाळासाहेब ठाकरे नावाचे गारूड आज अनेक वर्षांनीही कित्येक  लोकांच्या मनावर जसेच्या तसे आहे , याचे कारण त्यांच्या जडणघडणीत आईचा असलेला मोठा वाटा.आई असल्यावर हसू येते.आई नसल्यावर रडू येते.आई गेल्यावर बाहेर पाऊस कोसळत असला तरी घरात आपले कोणीच नसते.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                        😊 संकलन 😊

                                        श्री. भरत पाटील.

😊 माझी आई - सुझान : जे आर डी टाटा 😊

 💐 माझी आई  - सुझान ( प्रसिद्ध उद्योगपती - जे आर डी टाटा ) 💐

               माझ्या आईचे नाव होते सुझान.ती फ्रेंच होती.मी बराच काळ लहानपणी विदेशात घालवला आणि त्यानंतर माझ्या वडिलांचे उद्योग साम्राज्य सांभाळण्यासाठी मुंबईत आलो.माझ्या आईने खऱ्या अर्थाने माझे आयुष्य समृद्ध केले.

               ती मला सांगत असे.आयुष्यात काही भव्य व्हायचे असेल तर स्वतःला फारसे महत्त्व देवू नकोस त्यापेक्षा टीमवर्कला जास्त महत्त्व दे.कोणाकडून सांगून काम करून घेण्यापेक्षा त्याला स्वातंत्र्य देवून त्याच्याकडून काम करून घेण्याची कला आत्मसात करून घे.आपल्या यशा इतकाच दुसऱ्याच्या यशाचा आनंद घे.क्षणिक लाभापेक्षा मानवी संबंधांना व ते जपण्याला महत्त्व दे.या साऱ्या गोष्टी तिने कधी मला आरशासमोर बसून सांगितल्या नाहीत,परंतु रोजच्या जीवनात जसे प्रसंग घडत जातील तशा त्या तिने माझ्या मनावर कधी सांगून तर  कृतीने बिंबवल्या.

                 या जगात स्वप्न पाहणारे खुप असतात,पण ती सर्व शक्ती एकवटून सत्यात आणणारे खूप थोडे असतात हे सांगणारी माझी आईच होती.नुसती स्वप्न पाहून भागत नाही तर ती साकार करण्यासाठी प्रचंड मेहनत घ्यावी लागते हेही तिनेच मला सांगितले. अडचणीत असणाऱ्याला कोणालाही शक्य तितकी मदत करावी. खेळात हरले तरी जिंकण्यापेक्षा स्पर्धेचा खिलाडूपणाचाही आनंदही लुटता येतो हे तिनेच मला शिकवले.

               आपल्या बरोबर असणारे सहकारी यांना सांगकामे न करता, कर्तृत्वशील बनवावे असे ती मला नेहमी सांगत असे. याचा कित्ता मी आयुष्य भर गिरवला.इतक्या मोठ्या उद्योग समूहात मी अनेक नव्या उद्योगांचा प्रारंभ करून ते यशस्वी केले त्यामागे आईचीच प्रेरणा होती.

             जे.आर.डी टाटांचे आईने आयुष्य घडवले.आई मध्ये असामान्य शक्ती असते.ती कधीच सामान्य नसते.मुलांसाठी जगातील सर्व संकटांशी लढणारी एकमेव योद्धा म्हणजे आई.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                        😊 संकलन 😊

                                       श्री. भरत पाटील.

                     

😊 जागतिक किर्तीचे संशोधक : विष्णू वासुदेव नारळीकर.😊

 💐 केम्ब्रिज विद्यापीठातून ' बी स्टार रँग्लर' पदवी मिळविणारे,आंतरराष्ट्रीय किर्तीचे गणितज्ञ व संशोधक, संस्कृत व इंग्रजी चे उत्तम व्यासंगी : विष्णू वासुदेव नारळीकर.💐

💐😢 स्मृतीदिन - १ एप्रिल १९९१ 😢💐

                  भौतिकशास्त्रज्ञ विष्णू वासुदेव नारळीकर हे भौतिकशास्त्रज्ञ. केंब्रिज विद्यापीठात ‘बी-स्टार रँग्लर’ ही पदवी मिळविणारे गणिती, बनारस हिंदू विद्यापीठात गणिताचे विद्यार्थिप्रिय प्राध्यापक, गणिताचे अध्यापन, संशोधन व लेखन करण्यात आयुष्य व्यतीत करणारे आंतरराष्ट्रीय कीर्तीचे गणितज्ञ, अनेक पारितोषिकांचे मानकरी आणि संस्कृत, इंग्रजी साहित्याचे व्यासंगी अभ्यासक अशी विष्णू वासुदेव नारळीकर यांची ओळख आहे.

                त्यांनी ‘लियापाडनोफल सोल्युशन फॉर रोटेटिंग लिक्विड्स’ या विषयात प्रा. बेकर यांच्या मदतीने संशोधन केले. त्यांचा संशोधन निबंध ‘रॉयल सोसायटी’ च्या प्रसिद्ध मासिकात प्रकाशित झाला. त्या लेखाचे महत्त्व सांगणारी प्रस्तावना त्यांचे मार्गदर्शक प्राध्यापक लार्मर यांनी लिहिली होती. त्यांचे ‘हाइएस्ट अ‍ॅटॉमिक नंबर्स १’ विषयावरील संशोधन १९३२ साली ‘नेचर’ मासिकात प्रसिद्ध झाले. या विषयात पदवी परीक्षेत १९३० साली त्यांनी पहिला क्रमांक पटकाविला आणि बी-स्टार रँग्लरचा बहुमान मिळविला. यामुळे त्यांना ‘टायसन’ पदक आणि ‘आयझॅक न्यूटन’ ही बहुमानाची, २५० पौंडांची शिष्यवृत्ती मिळाली. केंब्रिज मध्ये विद्यार्थ्यांना एखाद्या विषयावर निबंध लिहावा लागे. उत्कृष्ट ठरलेल्या निबंधांना पारितोषिके दिली जात. नारळीकरांच्या निबंधाला ‘रॅले’ पारितोषिक देण्यात आले. हे पारितोषिक मिळविणारे ते पहिले भारतीय होते.

               आयझॅक न्यूटन शिष्यवृत्तीतून नारळीकरांनी खगोलशास्त्रावर संशोधन केले. या संशोधनात त्यांना सर जोसेफ लार्मर व सर आर्थर एडिंग्टन या जगविख्यात शास्त्रज्ञांचे मार्गदर्शन लाभले. त्यांच्या उत्कृष्ट संशोधन निबंधासाठी नारळीकरांना ‘स्मिथ’ पारितोषिक मिळाले.

                सर आर्थर एडिंग्टन हे जगविख्यात गणिती, आइन्स्टाइनचा सापेक्षतावाद व विश्वरचनाशास्त्र या विषयांत संशोधन करीत होते. त्यांच्या मार्गदर्शनाखाली नारळीकरांनी त्या विषयात संशोधन सुरू केले.

               बनारस विद्यापीठात रुजू झाल्यावर त्यांनी आपल्या विद्यार्थ्यांच्या साहाय्याने या विषयाच्या अभ्यासासाठी व्यापक सापेक्षतावाद संशोधन केंद्र निर्माण केले. त्यांचा एक विद्यार्थी बीआर. राव याने आइन्स्टाइनच्या सिद्धान्तात सुधारणा करणारी काही नवीन समीकरणे स्थापित केली होती. त्याबद्दल त्याला डॉक्टरेट पदवी मिळाली. या संशोधनाचे परीक्षण करणारे प्रा.एन्फेल्ड हे आइन्स्टाइनचे प्रमुख सहकारी होते. पुढे त्यांनीच प्रसिद्ध केलेल्या त्यांच्या या विषयावरील ग्रंथात राव-नारळीकर यांच्या रीतीचा सविस्तर उल्लेख केलेला आहे.

                बनारस विद्यापीठात रँग्लर नारळीकरांनी आपल्या विद्यार्थ्यांसह ‘सापेक्षतावाद’, ‘युनिफाइड फील्ड थिअरी’ इ. विषयांवर संशोधन चालू ठेवले. त्या विद्यार्थ्यांपैकी डॉ.पीसी. वैद्य, डॉ.केआर. करमरकर, डॉ.एसपी. सिंग, डॉ.रामजी तिवारी, डॉ.द.व. मोने हे उल्लेखनीय संशोधन करून प्रसिद्धीस आले. 

               नारळीकर जसे गाढे विद्वान होते, आंतरराष्ट्रीय कीर्तीचे संशोधक होते, उत्तम प्राध्यापक होते, तसेच उत्तम वक्तेही होते. गणितासारखा अवघड विषय सामान्य श्रोत्यांना सुलभ रितीने समजावून देऊन ते मंत्रमुग्ध करीत असत. १९६९ साली नाशिकला झालेल्या मराठी विज्ञान परिषदेच्या चौथ्या संमेलनाचे अध्यक्षपद त्यांनी भूषविले होते. त्यावेळी त्यांनी ‘शोध कसे लागतात?’ या विषयावर भाषण केले होते.

                   सन १९६६ मध्ये नारळीकर पुणे विद्यापीठात टिळक प्रोफेसर म्हणून आले. येथे त्यांनी रायनिअन भूमिती व सापेक्षतावाद या विषयांत विद्यार्थ्यांना डॉक्टरेट पदवीसाठी मार्गदर्शन केले.

                 २६ सप्टेंबर १९६८ रोजी नारळीकरांना ६० वर्षे पूर्ण झाली. या निमित्ताने त्यांच्या सन्मानार्थ अहमदाबाद येथे विद्यापीठ अनुदान मंडळ, वास्तवशास्त्र संशोधन संस्था व गुजरात विद्यापीठ यांच्या सहकार्याने सापेक्षतावाद, गुरुत्वाकर्षण व विश्वरचना या विषयांवर एक अखिल भारतीय चर्चासत्र १९,२०,२१ फेब्रुवारी १९६९ रोजी भरले होते. यासाठी प्रा.फ्रेड हॉयल हे इंग्लंडमधून व प्रा.इव्हॅनेत्को हे मॉस्को येथून व्याख्याने देण्यास आले होते. याशिवाय डॉ.जयंत नारळीकर व इतर भारतीय विद्वानांची भाषणे झाली. या व्याख्यानांचे पुस्तक बनारस हिंदू विद्यापीठाने प्रसिद्ध केले.

               नारळीकरांच्या पत्नी सुमतीबाई या संस्कृत विषयात एम.ए. झाल्या होत्या. त्यांचे दोन मुलगे जयंत व अनंत हे नामवंत शास्त्रज्ञ झाले. नारळीकर निवृत्त झाल्यानंतर जयंतरावांकडे राहायचे. वयाच्या ८२व्या वर्षी त्यांचे राहत्या घरीच शांतपणे निधन झाले.

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

                                          😊 संकलन 😊

                                        श्री. भरत पाटील.